İnşaat İşlerinde Ramak Kala Olaylarını Kayda Almak, Hem Çalışan Hem De İşveren İçin Çok Önemlidir

"Bugün bildirilen başka bir deyişle kayda geçen ramak kala (kıl payı atlatılan) olay, yarın gerçekleşmeyecek bir iş kazasının habercisidir."

“Ramak kala” olayı, şantiyelerde meydana gelen ve potansiyel olarak iş kazasına dönüşebilecek, ancak şans eseri veya alınan önlemler sayesinde kazaya dönüşmeyen olayları tanımlar. Ramak kala olaylar anında bir soruna yol açmadığı için, bunları görmezden gelip bildirmeden (kayda alınmadan) çalışmaya devam etmek yerine kayda almak hem mevzuat gereğidir hem de ileride benzer olayların olmasını önler.

Çağımızda birçok ülkede inşaat sektörünün en tehlikeli sektörlerden biri olduğu yaygın olarak kabul edilmektedir. Yapılan araştırmalar, ramak kala olayları sadece inşaat sektöründe değil diğer sektörlerde de yaralanma veya ölümle sonuçlanan iş kazalarının habercisi olarak kabul ettiğini ortaya koymuştur. Hemen hemen her inşaat işçisi böyle bir ramak kala olaya dahil olmuş veya tanık olmuştur. Bu yazımızda, inşaatta ramak kala olaylarla ilgili literatürdeki ve özellikle iş sağlığı ve güvenliği mevzuatındaki önemi vurgulamaya çalışılmıştır.

İnşaat işlerinde iş kazalarını ve ramak kala olayları bildirmek ve araştırmak çalışanlarınızın güvenliği ve refahı için önemlidir çünkü, yasal zorunluluktur (Bkz: 6331 sayılı Kanun, md:14 1/b). Keza, 6331 sayılı Kanun’un 26. maddesinin 1. fıkrasının (e) bendi uyarınca da, işverenlerin iş kazaları ve meslek hastalıklarının yanı sıra ramak kala olaylarıyla ilgili kayıt tutulması, inceleme yapılması ve bu olayla ilgili rapor düzenlemeniz gerekmektedir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi durumunda idari para cezası ödemek zorunda kalırsınız. Örneğin, 50’den az işçi ile çalışan bir inşaat firması bile bu yükümlülüğü yerine getirmezse işverene 53.114 TL idari para cezası uygulanır. Bu cezalar, her bir ramak kala bildirim ihlali için ayrı ayrı uygulanır ve aykırılığın devam etmesi halinde her ay tekrarlanabilir.

Diğer bir anlatımla, şantiyelerde kazalar yalnızca yaralanan kişi için değil, işveren firma için de ciddi sonuçlar doğurabilir. Bu nedenle, ramak kala olayları ne kadar küçük görünürlerse görünsünler, tüm olayları bildirmek önem kazanmaktadır. Ancak, şantiyelerde herhangi bir ramak kala (ucuz atlatılan) olay nedeniyle amirinin gazabıyla karşılaşmak zorunda kalacağından uygulamada, çalışanınızın bu olası olayları bildirmeye daha meyilli olmadıkları bilinen bir gerçektir. Bunun için kurumsallaşmış bir çok şantiyede ramak kala olay bildirimi mükafata tabidir.

Özetle, ramak kala olayları zamanında ve doğru bir şekilde bildirmeniz, hem yasal yükümlülüğünüzü yerine getirmiş olusunuz hem de şantiyenizde benzer kazaları önlemiş olursunuz. Öte yandan, şantiyenizde meydana gelen her türlü ramak kala olayının kayıt altına aldığınız taktirde idari para cezası ödemek durumunda da kalmazsınız.

Bu itibarla, çalışanlarınızı ramak kala olayları ve tehlikeli durumları bildirmeye ikna etmelisiniz. Bu sorun, birinden kendisini teslim etmesini istemek gibidir. Çoğu insan doğası gereği hatayı kabul etmekten kaçınır. Çünkü, bu iş bir tür “suçu itiraf etmek” demektir. Bu bakımdan, ramak kala olayı araştırmanın amacının, suçlamada bulunma olmadığını, ramak kala olayının neden oluştuğunu bulmak ve altında yatan kök nedenlerini tespit etmek olduğunu çalışanlarınıza anlatmalısınız. Araştırmanın size de yararı olacaktır. Çünkü, bir kaza üzücü zararlara yol açacak ve günlük operasyonlara müdahale ederek büyük masraflara neden olacaktır. Ayrıca, gelecekte benzer bir kazanın oluşmasını önlemek için ek kaynaklar harcamak zorunda kalmayacaksınız.

Ramak kala olayları soruşturma ve raporlama, daha ciddi bir olaya neden olmadan önce tehlikeleri ortaya çıkarmak ve olası iş kazalarını önlemek için ramak kala olaylar üzerinde çalışmak daha ucuz ve iyi bir iş anlayışıdır.

Bu nedenle, inşaat işlerinde ramak kal olayların kayda geçirilmesi, “Ramak Kala Olay Analiz Raporu” hazırlanması ile gerçekleşir. Bu rapor, meydana gelen olayın ayrıntılı olarak incelendiği, nedenlerinin ortaya konduğu ve önleyici önlemlerin belirlendiği bir belgedir. Bu rapor, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin en kritik araçlarından biridir.

Ramak kala olayları araştırmanın yararları nelerdir;

• İş kazalarının tekrarını önlemek

• Altta yatan temel nedenleri belirlemek ve gereken önlemleri almak

• Çalışanların ve kendi kusurları olmadan zarar görebilecek kişilerin güvenliğini sağlamak

• Hatalardan ders çıkarmak ve İş sağlığı ve güvenliği sistemleri’ndeki zayıflıkları belirlemek

• İş sağlığı ve güvenliğini iyileştirmek

• Sağlık ve Güvenlik Politikası’na ve iş sağlığı ve güvenliği prosedürlerine uymak

• Risk değerlendirme yönetimini geliştirmek dolayısıyla risk değerlendirmelerinin gözden geçirilmesi gereken noktaları vurgulamak

• İdari para cezaları gibi olumsuz maliyetlerden kaçınmak

• Risk analizi yaparak gerekli özeni göstermek

• İyi bir güvenlik kültürü oluşturmak ve şantiyelerde morali yükseltmek diğer bir anlatımla, çalışanlarınıza şantiyelerdeki refahlarını önemsediğinizi göstererek iş sağlığı ve güvenliği kayıtlarını tutarak ve iyi kanıtlanmış bir geçmişe sahip olarak firma olarak itibarı artırmak.

Özetle inşaat şantiyelerinde ramak kala (yani ucuz atlatılan, gerçekleşmeyen ama potansiyel olarak tehlikeli olan) olayların kayda geçirilmesi ve analiz edilmesi, yaralanmalı veya ölümlü kazaların önlenmesinde önemli bir rol oynamaktadır.

Ramak kala olaylarının araştırılıp analiz edilmesi neden yapmalısınız;

1. Ramak kala olaylar, bir kazanın hemen hemen gerçekleşeceğini gösterir. Bu olaylar, bir şeylerin yolunda gitmediğine dair güçlü sinyallerdir. Bu sinyaller zamanında değerlendirirseniz, benzer durumların gelecekte ciddi bir kazaya dönüşmesini önlersiniz. Bu nedenle, ramak kala olay bildirimi, erken uyarı sistemi gibi çalışır.

2. Ramak kala olaylar, tehlikeli durum ve davranışlarda bulunan çalışanınızın yanlıl davranışları, eksik ekipman kullanması veya ekipmanı yanlış yerleştirmesi halinde uygun olmayan iş planları gibi riskli unsurları fark edilir ve dolayısıyla düzeltilebilir.

3. Ramak kala olayların raporlanması ve açıkça paylaşılması, çalışanların güvenlik konularına daha duyarlı olmasını sağlar. “Kaza olmadı, ama olabilirdi” düşüncesi, önleyici yaklaşımı güçlendirir. Bu da iş sağlığı ve güvenliği kültürünü geliştirir.

4. Toplanan ramak kala verileri, hangi iş alanlarında, hangi ekipmanlarla, hangi iş süreçlerinde daha çok olay yaşandığını gösterir. Bu da önleyici faaliyetlerin daha stratejik şekilde planlanmasına yardımcı olur ve böylece istatistiksel veri sağlanır.

5. Her ramak kala olay, sistemdeki bir zayıf noktanın göstergesidir. Bu olaylardan öğrenerek prosedürler güncellenebilir, eğitimler geliştirilebilir ve risk analizleri daha isabetli yapılabilir. Böylece kayda alınan ramak kala olaylar, sürekli iş sağlığı ve güvenliğinin iyileştirmesini sağlar.

Özetle; ramak kala olaylarının kayda alınması ve etkin bir şekilde değerlendirilmesi, sadece kazaları önlemekle kalmaz; aynı zamanda şantiyelerde sürekli iyiye doğru giden, daha güvenli bir çalışma ortamı oluşmasını da sağlar.

Ramak kala olayın bildirimi nasıl yapmalısınız; Bkz: EK.1

Ramak kala olayları detaylı bir şekilde araştırmak, altta yatan sorunları ortaya çıkarabilir ve gelecekteki kazaları önleyebilir. Bunun için;

1. İlk Bilgileri Toplayın

a. Tarih ve Saat: Ramak kala olayın meydana geldiği kesin tarih ve saati kaydedin.

b. Olay Yeri: ramak kala olayın şantiye sahasındaki kesin yerini belirtin.

2. Ramak kala olayını açıklayın

a. Kısa açıklama: Olan bitenin açık ve öz bir özetini yazın. Olayların ramak kala hale gelmesine yol açan nedenlerini ekleyin.

b. Güvenli olmayan eylemler veya koşullar: Ramak kala hale gelmeye katkıda bulunan güvenli olmayan eylemleri (örn. ekipmanın uygunsuz kullanımı) veya koşulları (örn. yetersiz aydınlatma) tanımlayın ve açıklayın.

3. Olası sonuçları değerlendirin

Olası Sonuçlar: Ramak kala olayı gerçek bir kazaya yol açsaydı ne olabileceğini ayrıntılı olarak açıklayın. Olası yaralanmaları, ekipman hasarını ve operasyonlardaki herhangi bir kesintiyi göz önünde bulundurun.

4. Tanık bilgilerini ekleyin

a. Tanık ayrıntıları: Ramak kala olaya tanık olan varsa, onayları olması koşuluyla, adlarını ve iletişim bilgilerini ekleyin.

b. Onay: Ramak kala olay raporuna bilgilerinin eklenmesi için tanığın da imzasını alın.

5. Ek Bilgiler

a. Fotoğraflar: Mümkünse, ramak kala olayı ve olayın meydana geldiği ortamı gösteren fotoğraf veya şemasını ekleyin.

b. Düzeltici Eylemler: Gelecekte benzer bir ramak kala olayı önlemek için alınan acil düzeltici eylemleri önerin veya açıklayın.

Ramak kala olayların analizi ve raporlanması nasıl yapmalısınız; (Bkz: EK. 2)

Ramak kala olayların raporlanması demek; meydana gelen olaylar hakkında nedenleri, türleri, sonuçları olay nedeniyle oluşan parasal maliyetleri vb. yeterli bilgilerin elde edilmesi dolayısıyla aynı olayın tekrarlanmaması için zamanında ve doğru bilgileri kapsayan uygun verilerin derlenmesidir.

Bu itibarla olayda yaralanma olmasa dahi, raporun eldeki tüm bilgileri değerlendirerek ayrıntılı olarak düzenlenmesi gerekmektedir.

Şantiyede işbaşında geçirilen tüm ramak kala olayları “Ramak Kala Olay Bildirim Formu” na kayıt ederek şantiyece belirlenen bir yere sabitlenmiş “kilitli kutu” yerleştirmeniz gerekir. Bu kilitli kutu, şantiye İş Güvenliği Uzmanı tarafından her hafta mesai başlamadan önce açması gerekir. İş Güvenliği Uzmanı’ından en geç bir hafta içinde “Ramak Kala Olay Araştırma Raporu”nu düzenleyip gereği için ilgili yönetimlere bilgiler ulaştırıldıktan sonra dosyalanmasını isteyiniz. İş Güvenliği Uzmanı da, Ramak kala olayı yapılacak ilk İSG Kurulu Toplantısında, Acil Durum Planları/risk değerlendirmeleri etkinliğini arttırmak için tartışmaya açmak zorundadır. Ramak kala olay ile ilgili olayın tartışılması sonrasında yapılması gereken faaliyetler hakkında çalışanlar bilgilendirilmelidir. Bilgilendirme İş Güvenliği Uzmanı, çalışan Temsilcisi veya duyuru panoları vasıtası ile olmalıdır. Gerektiğinde acil durum planlarında/risk değerlendirmelerinde, prosedür ve talimatlarda iyileştirme yapılmalıdır. Hazırlanan raporlar şantiyedeki özlük dosyasında saklanmalıdır.

Ramak kala olayların bildirilmesini nasıl teşvik edersiniz?

Çalışanların katılımı, ramak kala olay raporlamasının başarılı olması için hayati önem taşır. Bu nedenle, onlara ramak kala olay raporlamasının neden gerekli olduğu konusunda eğitim vermeniz gerekir. Çalışanlar ayrıca raporlama sürecinde önemli bir rol oynadıklarını anlamalıdır.

Bunun için, çalışanlarınızın ramak kala olayları raporlamaya katılımını teşvik edecek bazı iyi uygulamalar;

1. Suçlamanın olmadığını ikna edin

Çalışanlarınıza toplanan bilgilerin öğrenmek ve geliştirmek için kullanılacağını, suçlamak veya cezalandırmak için kullanılmayacağını güvence altına almak için çalışanlarınızı ikna ediniz. Rapor gönderiminin kalitesini artırmak için anonim raporlamayı düşünebilirsiniz. Çalışanlar, kimlikleri gizli tutulduğunda bilgi paylaşma konusunda daha rahat olacaktır. Ancak bu, raporlama yapan çalışanlardan yardım alınması gerekebileceği soruşturma sırasında bilgi toplamayı engelleyebilir. Raporlama söz konusu olduğunda çalışanlarınızın güvenini kazanmak önemlidir.

Çalışanların herhangi bir tepki korkusu olmadan rahatça öne çıkabildikleri bir ortam yaratmalısınız. Bu, raporlama sistemini başarılı kılar.

2. Çalışanların katılımını sağlayın

Çalışanların katılımı, çalışanlar arasında ramak kala olay bildirimini teşvik etmede önemli bir anahtardır. Düzenli ve tutarlı iletişim, bildirime olan ilgiyi sürdürmeye yardımcı olacaktır. Açık iletişimi suçlamayan bir politikayla birleştirmek, çalışanların önerilerinin değerli olduğunu hissetmelerini sağlayacaktır. Ramak kala bildiriminin yararlarını vurgulamanın yanı sıra, iletişim aynı zamanda çalışanların ilişki kurabileceği ramak kala olayları paylaşmakla ilgilidir.

3. Raporlama kültürü yaratın

Güçlü bir raporlama kültürü oluşturmak için, tehlikeleri belirlemek ve kontrol altına almak, riski azaltmak ve zararlı olayları önlemek için her fırsatı değerlendirmelisiniz. Şantiyenizde iş sağlığı ve güvenliği hakkında doğru mesajı vermek istiyorsanız, yılda en az bir kez, belki daha sık, özel bir güvenlik haftası düzenlemek çalışanlarınızın zihninde güvenliğin önemli olduğu ve her zaman akıllarında olması gerektiği fikrini yerleştirmeye yardımcı olacaktır. Önerimiz, konuşmacılar getirin, oyunlar ile iş sağlığı ve güvenliğinin önemini vurgulayın. Hatta bunu çalışanların güvenlik hakkındaki düşüncelerini ve hikayelerini paylaşmaları için yapabilirsiniz, böylece herkes güvenlik hakkında daha fazla düşünebilir.

4. Anlaması ve kullanması kolay rapor hazırlatın

Karmaşık veya kafa karıştırıcı bir süreç büyük olasılıkla çalışanları raporlamaktan caydırır. Bu nedenle, raporlama sürecinin anlaşılmasının ve uygulanmasının kolay olduğundan emin olmak önemlidir. Form öz ve sorular basit tutulmalıdır, böylece çalışanlar bunları nasıl kullanacaklarını kolayca öğrenebilirler.

5. Geri bildirim

Personel, bildirilen ramak kala durumlara yanıt olarak alınan eylemlerden haberdar edilmelidir. Geri bildirim, çalışanların önerilerinin değer gördüğünü ve şantiyenin daha iyi koşullarda olacağını görebilmeleri nedeniyle, ramak kala olayları raporlamaya motive eder. Özetle geri bildirim, çalışanlara katkılarının göz ardı edilmediğine dair güvence de verir.

6. Teşvik edin

Ramak kala bildirimi teşvik etmek ve desteklemek için olası bir yöntem de, çalışanlara teşvikler sunmaktır. Eksikliklerini cezalandırmak yerine, başarıları ödüllendirin. Örneğin, bir çalışanınız harika bir iş çıkardıysa, şantiyenizdeki iş sağlığı ve güvenliğindeki çabaları için onları ödüllendirmek için aşağıda örneği olan “Teşekkür Sertifikası” verin. Ayrıca, tüm çalışanlara şirketiniz güvenlik hedeflerine ulaşırsa herkesin bir ödül veya ikramiye alacağını bildirebilirsiniz. Bu, personeli harekete geçirmeye ve herkesin güvenlik hakkında düşünmesini sağlamaya yardımcı olabilir.

SONUÇ

Şantiyelerde yapılan iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin performanslarda meydana gelen ramak kala olaylar, bilinmeyen bir sorunun ön habercidir. Bu nedenel, ucuz atlatılan kaza dediğimiz ramak kala olayların artması kişisel zararlara veya ekipmana ya da tesise zarar vermesine neden olmasa da, şirketler, ramak kala raporları takip ederek, analiz ederek ve yöneterek, bu sıfır maliyetli derslerden çok şey öğrenebilir ve iyileştirmeler yapabilir. Başka bir anlatımla, ramak kala olayları raporlama ve soruşturma, daha ciddi bir olaya neden olmadan önce iş kazası ve işe bağlı hastalık tehlikelerini tanımlar ve kontrol eder. Ramak kala olayları, soruşturmayı amaçlayan bir araçtır. Araştırmanın amacı, suçlamada bulunmak değil, neden olduğunu bulmak ve altında yatan kök nedenlerini tespit etmektir. Aksi halde, olayın yaralanma veya hasar oluştuktan sonra harekete geçmek maddi ve manevi sonuçla biter. Her bir iş kazası, üzücü zararlara yol açar ve yapılan operasyonlar ile büyük maliyetlere neden olur. Ayrıca, gelecekte benzer bir kazanın oluşmasını önlemek için şirket ek kaynaklar harcamak zorunda kalır.

Bu nedenle, ramak kala olayları raporlama ve soruşturma, daha ciddi bir olaya neden olmadan önce tehlikeleri ortaya çıkarmak ve önlemek için ramak kala olayların veri kaydı ve kayıt tutma konusunda çalışma, zamandan ve paradan tasarruf edilmesine yardımcı olacağı gibi iyi bir iş sağlığı ve güvenliği kültürünün gelişmesine de yardımcı olacaktır. Bunun için;

• Online raporlama ile soruşturma süresini kısaltın,

• Kayıt tutmayı otomatikleştirin,

• Farklı veri tabanlarına veya excel'e veri girmek için gereken kişi sayısını azaltın,

• Veri girişindeki olası hataların miktarını azaltın (başka bir anlatımla işi yeniden yapmak için gereken zamandan tasarruf edin),

• Şirket içi kendi kendine raporlamayı kolaylaştırın,

• Gerekli formları ve raporları oluşturma süresini azaltın,

• Bilgi akışlarını doğru kişilere otomatik olarak yönlendirin.

Ek1.pdf

PDF dosyasını indir • 113KB

Ek2.pdf

PDF dosyasını indir • 77KB

Ramak kala olaylarını kayda almak hem çalışanlar hem de işveren için önemlidir.pdf

PDF dosyasını indir • 377KB